Spis Treści |
---|
Przedmowa (Gerard Labuda) Wstęp Zakon krzyżacki w osądzie tradycji historycznej i historiografii (Gerard Labuda) CZĘŚĆ I. PRUSY RODZIME (Gerard Labuda) Rozdział I Prusowie i ich kraj we wczesnym średniowieczu (VI—X w) Ziemia, jej rzeźba i zasoby Pradzieje Prusów Ukształtowanie się plemion i granic etnicznych w Prusach u progu średniowiecza Ustrój gospodarczo-społeczny i polityczny Prus plemiennych Charakterystyka językowa Prus; stosunki językowe słowiańsko-pruskie Religia pogańskich Prusów Rozdział II. Prusy i Jaćwięż w przededniu inwazji krzyżackiej (XI—XII w) Krajobraz kulturalny ziem pruskich w wczesnym średniowieczu Typ gospodarki i eksploatacji Rozwój osadnictwa; zaludnienie Osady targowe (liszki) i handel lokalny Zróżnicowanie społeczne i początki wielkiej własności Zaczątki ustroju państwowego Pogranicze prusko-pomorskie i prusko-mazowieckie (granice etniczne i polityczne) Początki ekspansji książąt polskich i ruskich na Prusy Misja cysterska w Prusach na początku XIII w i wybuch wojen krzyżowych na pograniczu prusko-mazowieckim. Pierwsze biskupstwo pruskie Chrystiana Próby zorganizowania stałej obrony granicy mazowieckiej i pomorskiej Międzynarodowe tło „misji pruskiej” na początku XIII stulecia CZĘŚĆ II. POWSTANIE I ROZWÓJ PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W PRUSACH (Gerard Labuda) Rozdział I. Osadzenie zakonu krzyżackiego w ziemi chełmińskiej (1226 — 1230) i utrwalenie się jego państwa w Prusach i w Inflantach (1230 — 1243) Rozdział II. Pierwszy okres podboju Prus przez Krzyżaków (1231 – 1259) Rozdział III. Założenia ustroju terytorialnego i administracyjnego Rozdział IV. Drugi okres podbojów krzyżackich i powstań pruskich (1260 – 1283); walka z Litwą o Żmudź Rozdział V. Polityka gospodarcza i społeczna zakonu krzyżackiego na ziemi chełmińskiej i w Prusach Rozdział VI. Ustrój społeczny i polityczny Rozdział VII. Ideologia, kultura umysłowa i artystyczna, obyczajowość Rozdział VIII. Na drodze do opanowania Pomorza Gdańskiego (1282 – 1310) Rozdział IX. Charakterystyka ogólna CZĘŚĆ III. ROZKWIT PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W PRUSACH W XIV W. Rozdział I. Ustrój terytorialny i polityczny państwa krzyżackiego w XIV w. Rozdział II. Wieś w państwie krzyżackim w XIV w Kolonizacja wsi na prawie niemieckim w pierwszej połowie XIV w Kolonizacja wewnętrzna i osadnictwo naprawie niemieckim w drugiej połowie XIV w Udział elementu polskiego w kolonizacji państwa krzyżackiego Udział ludności pruskiej w kolonizacji wewnętrznej kraju Formy gospodarki chłopskiej Zmiany w strukturze i wysokości renty feudalnej Latyfundia krzyżackie, biskupie i klasztorne Dobra rycerskie na prawie niemieckim Polskie prawo rycerskie na ziemi chełmińskiej i na Pomorzu Gdańskim Wsie chłopskie prawa polskiego na Pomorzu Gdańskim Położenie tzw wolnych pruskich (Freie) Postawa chłopów wobec władzy w państwie zakonnym Kultura materialna wsi państwa krzyżackiego Rozdział III. Miasta i handel w państwie krzyżackim XIV w — ogólna sytuacja społeczno-ekonomiczna Prus Rozwój rynku wewnętrznego; ogólne cechy osadnictwa miejskiego Lokacje miast na prawie niemieckim Charakter gospodarczo-ustrojowy i narodowościowy miast państwa zakonnego Rozwój gospodarczy Torunia, Elbląga i Gdańska Rozwój rzemiosła i ustroju cechowego w miastach państwa zakonnego Handel wielkich miast pruskich; stosunki z Hanzą Wielki handel zakonu krzyżackiego Zaburzenia społeczne w wielkich miastach Kultura materialna miast pruskich Stosunki demograficzne i etniczne w państwie krzyżackim Sytuacja ekonomiczna społeczeństwa prusko-pomorskiego i państwa krzyżackiego w końcu XIV—początku XV w Założenie Towarzystwa Jaszczurczego Rozdział IV. Walka o Pomorze Gdańskie w pierwszej połowie XIV w Sytuacja międzynarodowa państwa krzyżackiego na początku XIV w Dyplomatyczne zabiegi Władysława Łokietka w kurii awiniońskiej; proces inowrocławski (1320 — 1321) Sojusz Polski z Litwą; walka orężna z Zakonem (1326 — 1332) Drugi etap zabiegów dyplomatycznych o Pomorze Gdańskie za Kazimierza Wielkiego Pokój kaliski 1343 r. Dążenia Kazimierza Wielkiego do odzyskania Pomorza Gdańskiego (do 1370 roku) CZĘŚĆ IV. ZAŁAMANIE SIĘ PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W XV W (Marian Biskup) Rozdział I Walka Polaki o odzyskanie Pomorza Gdańskiego przy współudziale Litwy Zmiany w sytuacji międzynarodowej państwa krzyżackiego w drugiej połowie XIV w.; przemiany w obrębie korporacji zakonnej Agresja krzyżacka na Litwę w XIV stuleciu Unia polsko-litewska r. i zabiegi Zakonu o jej sparaliżowanie Ekspansja Zakonu na Bałtyku i w Nowej Marchii Wielka Wojna w latach 1409 —1411 — zwycięstwo grunwaldzkie Zakończenie Wielkiej Wojny — pokój toruński 1411 r. Dalsze walki polsko-krzyżackie; sobór w Konstancji Pokój mełneński 1422 r. Wojna w latach 1431 — 1435; najazd husytów na Pomorze Gdańskie w 1433 r. Pokój brzeski 1435 r. Rozdział II. Kryzys Zakonu i jego państwa w Prusach w pierwszej połowie XV w Kryzys ideologiczny i instytucjonalny Zakonu; wzrost opozycji antyklerykalnej Pierwsze objawy kryzysu państwa zakonnego; skutki wojen z Polską i Litwą Pogorszenie się położenia gospodarczego chłopstwa Wzrost kolonizacji polskiej; napływ ludności polskiej do miast Zacieśnianie się więzi gospodarczej Pomorza i Królestwa Polskiego Konflikty rycerstwa i miast z władzą zakonną Nowa Marchia pod rządami krzyżackimi (1402 — 1454) Tworzenie się reprezentacji stanów pruskich i ich dążenia Rozdział III. Rozbicie państwa zakonnego w Prusach — zjednoczenie jego ziem z Polską w połowie XV w Narastanie opozycji stanowej po roku 1435; założenie Związku Pruskiego Walka dyplomatyczna Związku Pruskiego z Zakonem w Prusach i na forum europejskim w latach 1440 — 1453 Zwrot stanów pruskich ku Polsce Powstanie stanów pruskich przeciw Zakonowi i poddanie się Polsce Przywilej inkorporacyjny Prus Przejście Nowej Marchii pod rządy Brandenburgii Wybuch i pierwsza faza wojny trzynastoletniej (1454 — 1461) Druga faza wojny trzynastoletniej (1462 — 1466) Traktat toruński 1466 r Rozdział IV. Kultura artystyczna i umysłowa w państwie krzyżackim w XIV—połowie XV w Budownictwo obronne na ziemiach Zakonu Rozwój sztuki gotyckiej w miastach Malarstwo, rzeźba i rzemiosło artystyczne Kościół w państwie zakonnym Szkolnictwo i nauka Literatura krzyżacka (poezja) w XIV w Historiografia krzyżacka, kościelna i mieszczańska CZĘŚĆ V. LENNE PRUSY KIIZYZACKIE W LATACH 1466 – 1525 (Marian Biskup) Rozdział I. Ustrój terytorialny i polityczny Podział administracyjny; zmiany w strukturze Zakonu Stosunek wielkiego mistrza i Zakonu do króla polskiego i Korony Rozdział II. Przemiany gospodarczo-społeczne lennych Prus Krzyżackich Odbudowa gospodarki rolnej Wzrost znaczenia kolonizacji polskiej (mazurskiej) Początki kolonizacji litewskiej Tworzenie się wielkiej własności szlacheckiej Pogorszenie się sytuacji chłopów; degradacja pruskich wolnych Rola Królewca i mniejszych miast Rozdział III. Próby zrzucenia zwierzchnictwa polskiego przez wielkich mistrzów Próby obalenia traktatu toruńskiego do roku ; wojna księża 1478 — 1479 r Odmawianie przysięgi wierności przez wielkich mistrzów Fryderyka saskiego i Albrechta Hohenzollerna; międzynarodowy charakter sporu polsko-krzyżackiego Wojna wielkiego mistrza Albrechta z Polską w latach 1519 — 1521; kompromis toruński 1521 r Rozdział IV. Sekularyzacja Prus Krzyżackich w 1525 r Laicyzacja władz zakonnych w Prusach Kultura schyłkowych Prus Krzyżackich Polityka Albrechta i jego doradców wobec stanów; pozyskanie szlachty pruskiej Wpływ reformacji w Prusach Krzyżackich; pierwsze projekty sekularyzacji Prus Rokowania krakowskie 1525 r; przyczyny zgody Polski na sekularyzację Prus Krzyżackich Hołd pruski; warunki traktatu krakowskiego 1525 r Ocena traktatu krakowskiego i polityczne następstwa sekularyzacji Prus Zakończenie (Marian Biskup) Epilog: losy zakonu krzyżackiego po 1525 r. (Marian Biskup) Uwagi bibliograficzne cz. I—II (Gerard Labuda) Uwagi bibliograficzne cz. II—V (Marian Biskup) Spis fotografii Spis map Indeksy |